Het Oekraïens-Nederlandse samenwerkingsproject Panorama Oekraïne heeft als doel samen aan ontwerpend onderzoeksstrategieën te werken om Oekraïne duurzaam en veerkrachtig te herbouwen, gebruikmakend van de expertise die Nederland heeft op het gebied van waterbeheer en wederopbouw. Het Ministerie OCW steunt dit project door een substantiële subsidie te verlenen. Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) is penvoerder namens partners UNUN – Ukraine - Netherlands Urban network, Rebuild Ukraine, ReStart Ukraine, Urban Reforms, College van Rijksadviseurs (CRa), Nieuwe Instituut, Independent School for the City en Vereniging Deltametropool (VDM).
Alle samenwerkende partners zijn verheugd dat het Ministerie OCW het project met deze financiële steun mede mogelijk maakt. Eerder doneerde voormalig Rijksbouwmeester, architect en stedenbouwkundige Floris Alkemade zijn prijzengeld van de Grote Maaskantprijs aan het Panorama Oekraïne project.
Het algehele project combineert ontwerp, kunst en cultuur met humanitaire en concrete hulp aan een lange termijnvisie voor Oekraïne. Deze week is de eerste workshop Werken aan Water van start gegaan. Het langlopende programma voor intensieve kennisuitwisseling en expertisecreatie zal zich verder richten op de volgende integrale wederopbouwthema’s:
- Gezonde en toekomstbestendige wijken
- Duurzame energieproductie
- Circulaire economie
- Duurzame mobiliteit
- Regeneratieve landbouw
- Regeneratief waterbeheer en biodiversiteit
Dit programma biedt architecten uit verschillende contexten de gelegenheid met en van elkaar te leren en om klimaat- en toekomstbestendig te bouwen.
Wederopbouw begint tijdens de oorlog
Nederland heeft een geschiedenis van innovatief waterbeheer en infrastructuurontwikkeling die waardevolle lessen kan bieden voor de wederopbouwinspanningen in Oekraïne. Dit project is samen met Oekraïense architecten en stedenbouwkundigen ontwikkeld.
Het feit dat Oekraïne zich nog altijd in een verwoestende oorlog bevindt, betekent niet dat we nog niet moeten nadenken over haar reconstructie. Integendeel, we moeten onmiddellijk beginnen met de integrale ontwerpopgave en de fysieke wederopbouw van het land, niet alleen om Oekraïners perspectief te bieden en zo hoop en eigenwaarde te versterken maar ook pragmatisch – de opgaven zijn concreet en urgent.
Omdat de Russische invasie waarschijnlijk niet op korte termijn ten einde zal komen, moet de wederopbouw nog tijdens de oorlog beginnen, dus onder precaire omstandigheden. Maar als we er nu vast onze schouders onder zetten, dan kan het daadwerkelijke wederopbouwproces zo snel mogelijk beginnen.
Eerste workshop Werken aan Water
De eerste workshop van Panorama Oekraïne: Werken aan Water vindt deze week plaats in Rotterdam, de stad die ook bekend staat als de wederopbouw stad van Nederland. In het Keilepand in Rotterdam komen van maandag 27 november tot en met vrijdag 1 december architecten, stedenbouwkundigen (van oa. West 8, Echo Urban design, One Architecure & Urbanism, CrA, Felixx Landscape Architects & Planners, PosadMaxwan, KuiperCompagnons, KOTSIUBA Landscape Architecture, Urban Reform, Buro of Initiative Architecture (GA), Urban Curators, Urban Council of Union of Architects of Ukraine, LIAG, TU Delft en Studio Space Station) waterdeskundigen (zoals Carola Hein, TU Delft en Daria Malchykova, Kherson State University) en internationale talenten van het Archiprix International netwerk samen om op verschillende schaalniveaus te werken aan de wederopbouw in de Oekraïense regio Dnipro Delta, het gebied waar op 6 juni 2023 de Kakhovka-dam in het zuiden van Oekraïne werd verwoest.
De workshop is gebaseerd op de Panoramamethode: we werken op een participatieve en inclusieve manier aan gezamenlijke visies op de toekomst, met vertalingen naar de praktijk ten behoeve van de reconstructie van Oekraïne. Een delegatie van vertegenwoordigers uit Odessa, Mariupol en Mykolaiv bezoekt Rotterdam om een week lang kennis uit te wisselen over water in een stedelijke omgeving, van het ontwerpen van riolering tot het organiseren van gemeentelijk waterbeheer. Dit programma wordt door de Gemeente Rotterdam ingericht en eindigt met het in ontvangst nemen van alle ontwerpend onderzoeken die voortkomen uit de workshop Werken aan Water.
De lessen die uit dit project worden geleerd, zullen in een online omgeving worden gedeeld, zodat andere gebieden en landen hiervan kunnen profiteren door ze te gebruiken als bouwstenen voor de wederopbouw.
Panoramamethode
De zogenaamde Panoramamethode is ontwikkeld om te laten zien hoe kunst, ontwerp en cultuur helpen bij het beantwoorden van de grote maatschappelijke vragen van nu en leiden tot het realiseren van welkome structurele verbeteringen in de toekomst. Het doel van de Panoramamethode is om kaders, benaderingen en, via ontwerpend onderzoek, oplossingen voor de wederopbouw te creëren. Deze methode stelt ons in staat om nu te beginnen met heroverwegen en wederopbouwen, zonder de langetermijnvisie uit het oog te verliezen. Het is belangrijk om te onthouden dat wederopbouw altijd een integrale taak is waarin ruimtelijke, maatschappelijke, ecologische en economische uitdagingen met elkaar verbonden zijn. Om de zaken echter haalbaar, toegankelijk en begrijpelijk te maken voor iedereen, wordt de wederopbouwopgave thematisch benaderd en opgedeeld in verschillende evenementen die gericht zijn op verschillende, onderling samenhangende thema’s. Het doel is om geleidelijk kennis, betrokkenheid en blijvende samenwerkingen op te bouwen.
In 2018 is het Panorama Nederland, een visie op de toekomst van de ruimtelijke inrichting van Nederland, door het College van Rijksadviseurs (CRa) gepresenteerd. Deze visie is ontwikkeld in samenwerking met de Vereniging Deltametropool, een onafhankelijk netwerk en denktank voor grootstedelijke ontwikkeling, en West 8, een bureau voor landschap, architectuur en stedelijke strategie.
Samenwerkingspartners
Bij het Panorama Oekraïne-project dat loopt tot eind 2024, zijn naast IABR vele samenwerkingspartners betrokken zoals UNUN – Ukraine - Netherlands Urban network, College van Rijksadviseurs (CRa), Vereniging Deltametropool (VDM), Archiprix International, Independent School for the City, Gemeente Rotterdam, Nieuwe Instituut (NI), Nederlandse ambassade in Kyiv en allerhande lokale Oekraïense partners en stakeholders.
